[اَ بَ نِ اَ جَ رَ وَ] (اِخ) یا امرای زنگی (521 - 648 ه . ق.). اتابک عمادالدین زنگی پسر آق سنقر حاجب یکی از غلامان ترک ملکشاه بود که از سال 478 تا 487 ه . ق. در حلب از جانب تتش نیابت می کرد و در آخر کار بر او قیام کرد و اسیر شد. زنگی در سال 521 ه . ق. به حکومت عراق و بغداد منصوب گردید و در همین سال موصل و سنجار و الجزیره و حران نیز ضمیمهء حکومت او شد و سال بعد حلب و سایر بلاد شام هم بر آنها افزوده گشت. اشتهار عمدهء عمادالدین زنگی به جهاد اوست در مقابل صلیبیون و او در واقع پیشقدم سلطان صلاح الدین بشمار می رود. بعد از مرگ زنگی ممالک او به دو پسرش نورالدین محمود و سیف الدین غازی رسید. نورالدین در شام مثل برادر به جلوگیری از عیسویان می پرداخت و سیف الدین در موصل و الجزیره حکومت می کرد. بعد از این دو برادر شعبهء شامی خاندان زنگی بتدریج از میان برفت ولی شاخهء جدیدی از آن در سنجار پیدا شد و یک شعبه نیز در الجزیره به ظهور رسید. شاخهء سنجار را در سال 618 ه . ق. ایوبیان از میان برداشتند. شعب دیگر این خاندان به دست لؤلؤغلام و وزیر آخرین اتابک زنگی موصل منقرض شد و چون مغول بر الجزیره و شام دست یافتند، جمیع شاخه های خاندان زنگی را قلع کردند. رجوع به اتابکان موصل و اتابکان شام و اتابکان سنجار و اتابکان الجزیره و رجوع به طبقات سلاطین اسلام صص143 - 146 و رجوع به ارتقیه و ارتقیهء کیفا و ارتقیهء ماردین شود.